Eşanjör Çeşitleri

Eşanjörlerin kullanım alanlarına göre farklı model ve tasarımları bulunmaktadır. Bu modelin seçiminde ısı transferi amaçlanan akışkan(lar) tipi ve bu akışkan(lar)ın sıcaklığı önemli birer faktör olarak ön plana çıkmaktadır.

Akışkanların yoğunluğu, kıvamı, viskositesi değişken olduğu için, ısı transferi istenilen akışkanın bu özelliklerine uygun bir ortam oluşturmak ve rahat hareket edebileceğin bir ortam sunmak amacıyla farklı eşanjör modelleri geliştirilmiştir. Bunun dışında; akışkanların sıcaklık seviyelerine göre, eşanjör tasarımında tercih edilecek olan conta malzemesi değişkenlik gösterebilmektedir. 

1. Plakalı Eşanjörler : En yaygın olarak kullanılan eşanjör tipidir. Çok sayıda eşanjörün seri olarak birbirine bağlandığı ve ısı transferi amaçlanan sıvıların plakalar arasında akarken, komşu plaka aralığındaki diğer sıvıdan plakaya aktarılan ısının, plakanın diğer yüzeyi ile temas ederek tekrar diğer sıvının sıcaklığını yükseltmek amacıyla tasarlanmış olan eşanjör modeline Plakalı Eşanjör

Plakalı eşanjörler; süt endüstrisi, meyve suyu, alkollü/alkolsüz içecekler, yağ sanayi gibi birçok alanda başarılı bir şekilde kullanılabilmektedir.

Plakalı eşanjörler de kendi aralarında Contalı, Kaynaklı ve Yarı Kaynaklı olarak sınıflandırılabilmektedir.

Gıda endüstrisinde ve diğer alanlarda plaka malzemesi olarak, optimum kullanım ömrü ve hijyenik ortam oluşturması itibariyle AISI316 paslanmaz çelik en yaygın olarak kullanılan bileşendir.

Akışkanlığı yüksek olan ve parçacık içermeyen plakalı eşanjörlerde, standart eşanjör plakaları kullanılmaktadır.

Kısmen yoğunluğu ve yapışkanlık düzeyi daha yüksek, akışkanlık özellikleri daha düşük olan sıvılarda geniş aralıklı eşanjör plakaları tercih edilmektedir. Böylece zaman içerisinde meydana gelebilecek tıkanmaların veya zorlanmaların önüne geçilmektedir.

Akışkan içerisindeki sıvı oranının azaltılarak daha konsantre hale getirilmesinin amaçlandığı durumlarda evaporatör eşanjör plakaları uygun eşanjör tipi olarak belirmektedir. Evaporatör eşanjör plakaları ile buharlaşma gerçekleşirken aynı zamanda aroma geliştirme olanağı da sunulmaktadır. Evaporatör eşanjör plakalarının sahip olduğu üstün plaka tasarımının bir diğer avantajı ise sunmuş olduğu yüksek ürün dağılımı ve düşük bekleme süresidir. 

2. Boru Tipi Eşanjörler : Silindirik bir düzlemin içerisindeki çok sayıda küçük borudan oluşan bir eşanjör tasarımına sahiptir. Isı transferi amaçlanan akışkanlardan bir tanesi boru düzleminin içerisinde hareket ederken, diğeri çok sayıdaki borunun arasındaki cidar alanındadır ve daha sıcak olan akışkanın sıcaklığı önce boru yüzeyine, oradan da arka yüzey ile temas halinde olan sıvıya geçer, böylece ısı aktarımı sağlanmış olur.

Boru tipi eşanjörler; parçacık içerek ve yüksek viskositeli, kıvamlı ürünlerin sıcaklık uygulamalarında (hazır çorba, konsantre ürünler, konserve gıda prosesi) yaygın olarak kullanılmaktadır.

Boru tipi eşanjörlerin en yaygın olarak tercih edildiği uygulama alanları ise; Atık Su Arıtım Tesisleri, Yağ Endüstrisi, Petrokimya Endüstrisi olarak ön plana çıkmaktadır. 

3. Hava Soğutmalı Eşanjörler : Hava soğutmalı eşanjörler daha çok, sabit bir soğutucu su kaynağının yer almadığı araçlarda ve mobil sistemlerde tercih edilmektedir. Sistemin içerisinde yer alan belirli bir miktardaki soğutma suyu sürekli devir daim içerisinde olduğu gibi, bir fan aracılığıyla veya aracın hareketi esnasında oluşan hava akımı aracılığıyla tekrar soğutulmaktadır.

4. Grafit Eşanjörler : Korozif etkisi yüksek, aşındırıcı yönü kuvvetli akışkanların prosesinde tercih edilen eşanjör tipidir. Çok sayıda tüpten oluşmaktadır. Yüksek ısı tranfer alanına sahip olduğu gibi 180 ⁰C ve daha yüksek sıcaklıklara dayanıklıdır.